Voor de 4 mei-herdenking 2014 in Zijpersluis raakten Monique en ik verdwaald in het oorlogsmuseum van Midwoud. Een verzamelhobby van een eenling, die zich ontwikkelde tot gedreven monnikenwerk. Al is er geen duidelijke relatie met 'Zijpersluis', wel met de pilotenhulp van Ton. De luchtoorlog is namelijk de kern van de enorme verzameling. We kregen een schitterende, tevens macabere rondleiding. Die leidde tot verbreding van deze site.
Historische schatkamer op zolder
Een lawine aan verstilde oorlogsellende verzamelde Jan de Groot op zijn huiszolder in Midwoud. Honderden foto´s sieren alle wanden, scherp-zwart-wit, weinig sepia voor wie door oorlogsgeweld omkwam. Ladingen onderdelen van gecrashte vliegtuigen. Langzaam zal tot me doordringen dat elk kapot plaatje een graf kan vertegenwoordigen.
Het bezoek begint naast het zolderluik met een verzameling bonkaarten en grote bussen van de voedseldroppings. Ik zal ontdekken dat het vooral om dat laatste gaat voor de museumbeheerder. Een radio met zogeheten moffenzeef, een carré van draden dat de stoorzenders elimineerde, was verboden, maar geen heftig aandachtspunt van de Gestapo. Zo kon je toch naar Radio Oranje luisteren, legt Jan de Groot uit.
Naar officiële museale maatstaven is het meer dan propvol. Dat maakt alles juist extra indrukwekkend. Je staat er zo dichtbij, die gebutste vliegtuigcarburateurs en brandstofkleppen die in hun val piloten en soms een negenkoppige bemanning meesleurden.
Bijna alle mannen op de wanden haalden 5 mei 1945 niet. Tientallen foto's van supermoed tegen terreur, allen betaald met het leven. Dirk en Piet de Boer blijken vader en zoon. Bij een razzia uit hun Westfriese boerderij gesleept, al op het erf geëxecuteerd. Hen is het lot van Dirk en Ton Bons, mishandeling en wachten in een dodencel, bespaard.
Ruimtegebrek noopt de verzamelaar nog wat tegen het plafond te stouwen. Trots wijst hij naar de vele vliegtuigjes die bungelen aan vislijnen. Hier neem je voor lief dat je onder vijandelijke vleugels door moet kijken om de foto’s van monument en portret van dokter Wytema te zien.
Een paar kloeke officiershandschoenen verbreedt de collectie, geschonken door een Duitse weduwe. Omdat Jan de Groot hielp bij berging van een vliegtuigwrak, waarin het lijk van haar man werd gevonden. Zo eindige de jarenlange onzekerheid over een vermissing.
Het portret van piloot Cecil Belton kent een verschrikkelijk verhaal, met een miniem lichtpunt. Zijn bommenwerper werd neergeschoten, stortte neer bij de kerk van Midwoud. Een propeller staat als een monument voor de toren. Hij overleefde, een gelijkgezinde van Ton Bons bracht hem naar een onderduikadres, een kippenren.
Belton trouwde en kwam in 1978 in Nederland terug om zijn bemanning te eren. Hij lijkt op de foto van een vroege zestiger niet getraumatiseerd, met een gelukkige echtgenote. Een Amerikaanse www-video toont zijn vermogen door te gaan in het leven, al kun je ook dan nooit zien of verdriet is verwerkt.
Mijn keel knijpt even dicht als ik verderop de foto zie van de hele negenkoppige bemanning. Alle anderen kwamen om. De bommenwerper heette ‘Lucky Lady’ maar een naam kan niet beschermen. In zijn verdere leven was de enige overlevende alle ‘luck’ gegund.
Allemaal op de zolder van een woonhuis zonder tussenverdieping, waar ook nog een slaapkamer is opgeofferd aan het huismuseum. Hier voornamelijk modelvliegtuigen, minstens honderd, van vliegend fort tot venijnige Messerschmitt.
,,Zevenduizend vliegtuigen zijn boven Nederland neergeschoten’’, vertelt Jan de Groot. Ongelofelijk, het hele toneel van de Tweede Wereldoorlog was ruim honderd keer groter. Ik krijg het gevoel dat de uitstalling van Jan de Groot symbool staat voor de enige na de oorlog overgebleven vliegtuigen.
Voor zijn decennialange inzet voor het museum en nagedachtenis is Jan de Groot gedecoreerd als lid in de Orde van Oranje-Nassau.
Het oorlogsmuseum van Midwoud is een jaar later gesloten, meldde het Noordhollands Dagblad op 4 mei 2015. De toekomst is helaas onduidelijk. In december 2015 verplaatst van de pagina Pilotenhulp naar dit archief
Mailcontact: gerard@dirkbons.nl
Volgende pagina: Duizend geredden