Echte Stilte
De ommelanden van Zijpersluis zijn dunbevolkt. De twee stoeten, die elkaar elk jaar op 4 mei 2014 tegemoet lopen, zijn daarom best omvangrijk.
Twee keer een Stille Tocht. Ze zijn niet meer zo medidatief stil als in de tijd dat deelnemers de oorlog nog hadden meegemaakt. Zelfs jonge kransdragers genieten zichtbaar vab de vrijheid, zoals hier in 2016.
De groepen versmelten op het zijweggetje naar het monument. Symbolisch voor de hier geldende 4 mei-slogan ‘samen’, want het monument De Opgeheven Hand staat nagenoeg op de gemeentegrens tussen Schagen en Bergen.
Bij dit kruispunt van Hollandse wateren werden op 11 april 1945 Dirk en zijn zoon Ton Bons gefusilleerd, samen met acht andere verzetsstrijders.
De vier paar dragers van de kransen zijn van alle generaties. Daaronder leerlingen van de Pertrusschool uit Groet (nu Het Klimduin), die het monument heeft geadopteerd. De brandweer en de trompettist vormen de erewacht, twee plus één, voldoende bij zo weinig omwonenden. De Last Post en de twee minuten verlopen als overal, het vervolg verbluft me de eerste keer.
Geen toespraken,
Geen Wilhelmus.
Geen muziek of ingetogen performance,
Echt stil.
De kransleggers lopen op een paadje om het monument heen, alle anderen volgen, velen eerst geduldig wachtend op de toegangsweg.
In stilte.
Een ereronde, niet van de winnaars, maar van publiek dat omgebrachte winnaars eert. De tien verloren hun leven, maar wonnen voor ons de vrijheid.
Er is altijd een derde stoet(je). Passagiers vertrekken vanaf buurtschap 't Stort aan de overzijde van het kanaal in een bootje, varen onder de drukke brug door naar de herdenking. Grappig, varensgezellen erbij. Dankzij Gert Kistemaker, zoon van mevrouw Kistemaker die tot in de jaren tachtig daar een veerdienst onderhield. Oom Dirk groeide in de Alblasserwaard op tussen veel water. Hij heeft waarschijnlijk menig tochtje op weteringen en door sloten gepunterd in een schouw.
Als iedereen weg is blijft toch een treurende achter. De al lage vlag hing er in 2014 roerloos langs de mast in een uitzonderlijke windstilte op deze vlakte bij de zee. Als een saluut van de weergoden.
De pandemie maakte herdenkingen onmogelijk in 2020 en 2021. Jan Meijles (hij onderzocht de totstandkoming van het monument, zie 'Uniek zonder heroïek') bracht in beide wel een bos gele rozen. En vereeuwigde de laatste keer hoe de gemeente Schagen een krans had gelegd en anderen bloemenhuldes brachten.
