Vergeten Verzet van Dirk Bons en zijn zoons

               Vernoemd in een Amsterdamse straat, daarna weinig genoemd

 Geplaatst december 2018, bijgewerkt januari 2019

Onder het spervuur

Over een bezoek aan het uitgestrekte Airborne War Cemetery, het Hartenstein Museum, de sloot waarin een para in september 1944 sidderde voor spervuur. 


In het late voorjaar van 2018, ruim een jaar na onze ontmoeting tijdens de herdenking in Zijpersluis (Van down under) vonden zijn oomzegger en die van Dirk Bons Oosterbeek een prachtplek voor een weerzien.

Vooral militaire begraafplaatsen zijn indrukwekkend. Steeds opnieuw die onafzichtelijke rijen stenen. Allemaal individuen met een leven voor zich, hun metrisch opgestelde graven een aanklacht tegen alle oorlog.

Mike wist dat er enkele Nieuw-Zeelanders op de Airborne Cemetry rusten. Zijn vrouw Sharon hielp hem zoeken in de registers. Ze is geboren in Suva, hoofdstad van de Fiji Eilanden, waar Mike als verkeerspiloot geregeld landde. Voor haar helemaal geen binding met de WO2 op Europese bodem, wellicht streed familie van haar tegen de Japanners.

De interesse van Mike betreft in Arnhem  zijn oom, die op 17 september in Oosterbeek landde. Niet op de heide, het bekendste verzamelgebied.  ,,Het enige wat  ik nu weet is dat hij in de polder belandde, een week doorweekt was, dekking zoekend in sloten. Hij ontsnapte over de Rijn en bleef ongedeerd, maar was lang ziek van die ontberingen.

Geen graf van de oom in Oosterbeek, ongetwijfeld wel slachtoffers die met hem uit een vliegtuig sprongen. Van zijn moeder hoorde Mike dat haar broer oorlogsveteraan was, maar als bewoners van volledig tegengestelde plekken op de aardbol hebben zij elkaar nooit gesproken. ,,Bij een volgende bezoek aan Europa ga ik in Britse archieven zoeken.’’ Overigens brengt ook zijn Nederlandse achteroom Jan van Kan Mike geregeld naar Europa  Die buurman van Dirk Bons is ook  gefusilleerd in Zijpersluis, 

Na onder andere een stilte bij twee naast elkaar gelegen Nieuw-Zeelandse graven, bezochten we het Airborne Museum.


Intrigerend vond ik de foto-vitrines. Doktersvrouw  Kate ter Horst Arriëns kreeg de omvangrijkste onderscheiding. Haar villa werd een lazaret, waarin ze 250 gewonde strijders verzorgde, sommigen uit de bijbel voorlas. Liv Ullman speelde in de film 'A bridge too far’ de rol van deze ‘Engel van Arnhem’. Voor mij was de echte Kate mooier.  

Een wandeling langs de afgelegen villa besloot ons bezoek aan Oosterbeek. Aan de rand van het dorp, naast een kaal schootsveld. Als de knotwilgen er toen al waren, ze boden nauwelijks dekking omdat de Duitsers aan alle kanten een overmacht hadden. Foutje van de geallieerde inlichtingendiensten.

Op vijftig meter van de landweg een sloot. Daarin kon zijn oom op 17 september met zo'n ouderwetse ronde,  onbestuurbare parachute zijn beland, vertelde Mike. Brak bijna zijn benen, begreep ik. 

Wellicht kreeg parachtist Bytheway niet eens de kans echt mee te vechten. Is dat belangrijk? Vanuit dat inmiddels veilige Engeland zette ook hij zijn leven op het spel.

Onder de punaise de globale plek van de twee Nieuw-Zeelandse grafstenen.