Op de Balkan hadden verzetsstrijder veel ruimte om uit handen van de vijand te blijven. Hier formeerde de toekomstige dictator Tito zijn legertjes van zogeheten partizanen, groepen burgersoldaten die soms echt slag leverden met de Duitsers. Onmogelijk in Nederland, ik gebruik de beeldspraak vanwege de uitstraling van de foto's hieronder, het beboste heuveltje, het hoogste in de wijde omgeving.
Partizanen, als het ware
Monique Bons, de kleindochter van Dirk Bons, mailde mij een jaar geleden twee foto's uit (vermoedeljk) mei 1944 van een verzetsgroep in een glooiend bosterrein te Ommen.
Zulke groepsfoto’s werden in de oorlog scherp ontraden, zouden tot te makkelijk oprollen van verzetsgroepen leiden als de vijand ze vond. De illegalen verkozen onzichtbaarheid, zonder beeldmateriaal.
De uitstraling van het achttal is provocerend. Drie van hen richten een loop naar de camera, in een andere tijd zouden het speelgoedpistooltjes zijn. Bijna een picknick, wel een karige. De dame slurpt in de foto hieronder een restje uit de pollepel, buiten de twee pannetjes is er niets zichtbaar te eten. Voorbode van de Hongerwinter?
Ze verpozen tussen de heuveltjes van de Wolfskuil, Ommen, Salland, Overijssel. Er bestaan twee verschillende namenlijsten van het achttal, hieronder de samengestelde, reeks, met zes namen die ik als zeker beschouw.
Twee (nog) onvoldoende bekende verzetsmensen, Jacoba Seigers, James Anslow (piloot, USA), Ton Bons , Albert Bavouzet (ontsnapte Franse krijgsgevangene), Jan Seigers, Jan Houtman.
In elk geval twee van hen, Houtman en Bons, worden de komende twaalf maanden omgebracht, Seigers ontloopt dit lot ternauwernoods in de concentratiekampen.
Twee verschillende houdingen zijn bij Ton Bons charmerend. Eerst een wapen, daarna een glas in de hand. Wat een uitersten, bleef wel serieus kijken.
De foto’s in de Wolfskuil zij nagenoeg zeker door Jan Houtman gemaakt met een zelfontspanner. Wellicht is op die manier de nog strijdlustiger foto rechts gemaakt van een verzets- en pilotengroep in Dalfsen. Alle namen staan in OudOmmen.
Voor zover bekend is geen sprake geweest van een vondst van een foto door de Duitsers, dus evenmin van enige daaruit voortgevloeide aanhouding.
Deze foto's zijn gemaild naar een medewerker van de beeldbank van het Niod. Meest essentieel citaat uit zijn reactie: ..Het zijn bijzondere foto’s met een bijzonder verhaal.'' . Hij schrijft meer, maar meer citeren is onnodig.
De zeldzaamheid van deze foto's had ik al ontdekt en geef ik weer in de pagina 'fotocollage van verzetsgroepen'. Voornamelijk na de bevrijding gemaakt.
Twee foto-technische kanttekeningen bij dit dus tamelijk unieke materiaal:
Dat Jan Houtman de fotograaf-met-zelfontspanner is, komt uit de overlevering, maar is geloofwaardig. Hij zit als enige op twee verschillende plaatsen, vooraan, dus bij de camera. Bovendien, als in een groep niemand handig is met de zelfontspanner, staan twee mannen elk één keer op een foto, die door de andere is gemaakt.
Bij de digitalisering kregen de Wolfskuil-foto's een redelijk pixeldichtheid, toch lijkt die van Dalfsen met veel minder 'digi-korrels'iets scherper. Jammer omdat ik behoefte heb aan uitsnedes'. Willekeurig verkennen langs een honderdtal WOII-foto's leert wel dat die Ommer foto's gewoon gemiddeld zijn, die van Dalfsen dus behoorlijk goed .
Monique kreeg de foto's van Jan Weitkamp, zoon van verzetsman Henk Weitkamp uit Hardenberg. Hij werkte nauw samen met Ton Bons en overleed een dag voordat Monique een ontmoeting met hem zou hebben om meer over haar oom te weten te komen.
Mijn nicht zal in haar nog te schrijven boek meer over hen vertellen.
Volgende pagina Dank van Eisenhower
Volgende aan deze pagina gerelateerd: Ton 'weggevallen'