September 2018,
herschreven in december 2018
Ontdekt dankzij ‘de Veluwe’.
Een Veluwse amateurhistoricus heeft de twee voor de bevrijding gemaakte foto’s van gewapende verzetsgroepen in in het Vechtdal gepubliceerd. Al 16 en 20 jaar geleden. Ook na intensieve betrokkenheid van het Niod bij onderzoek naar die foto's, is nog niets bekend over een andere. (zie Conclusies bevestigd)
Bij de oudste foto, in mei 1944 in Ommen gemaakt en met mijn neef Ton Bons (middelste man), beschreef ik dit al anderhalf jaar geleden in de pagina 'Slalom naar de vrijheid'. Samengevat: De piloot James Anslow sprong op 29 april 1944 boven de Noord-Veluwe uit zijn neerstortende bommenwerper.
De Heerder amateurhistoricus Wolter Noordman beschreef zijn vlucht naar de bevrijding punctueel in zijn boek ‘Luchtalarm op de Veluwe’ (2002). Via schuilplaatsen in Apeldoorn, Deventer, Zwolle, Ommen, Losser en daarna zuidwaarts arriveerde Anslow op 6 juni 1944, de landing in Normandië, in Soisson, ruim voorbij de Belgische grens. Hij moet medio mei 1944 in Ommen zijn geweest. Voor deze conclusie was sprake van een bredere tijdsbepaling, in mei of juni. Waarna Trouw (Trouw++) mocht speculeren over een feestelijk fotomoment op D-day.
Van de foto uit Dalfsen meldde het Niod dat die na 11 september is gemaakt, de datum waarop de twee vliegtuigbemanningsleden zich boven buurtschap Hessum in veiligheid brachten. Na enkele telefoontjes met Noordman valt deze keer wel te concluderen dat een geallieerd offensief aanleiding kan zijn geweest om zich gereed te tonen de bevrijders te helpen: Market Garden begon op 17 september met massale luchtlandingen vanaf het front tot in Arnhem en Oosterbeek. Enkele dagen leefde de overtuiging dat de bevrijding nabij was, reëler dan op Dolle Dinsdag, 5 september.
Op 19 september trokken de geallieerden over de Waalbrug bij Nijmegen, moesten ze zich nog maar 15 kilometer door de Betuwe vechten.
Het is niet alleen speculatie dat de foto op of rond die dag is gemaakt. Noordman kreeg de foto eind vorige eeuw per post van de huisarts 0Wildervanck de Blécourt, één van de 15 op de foto. Hij publiceerde die in zijn boek ‘Gevangen op de Veluwe (1998 uitgeverij Kok Kampen) . Noordman herinnert zich vrij scherp dat hij De Blécourt telefonisch bedankte en onder andere een vraag stelde over de risico’s. ,
,,We durfden meer in die tijd,’’ herinnert Noordman zich twee decennia later als diens reactie. ,,Door al die snelle ontwikkelingen in de oorlog waren we wat overmoedig geworden.’’ Kan het duidelijker? Het was ondenkbaar dat dit grote gevarieerde gezelschap zich zo had laten vereeuwigen voor 17 september of toen Arnhem ‘A bridge too far’ bleek te zijn.
De schrijver citeerde de uitspraken van De Blécourt niet in zijn boek omdat het pure ‘Dalfser-Ommer verhaal’ niet uitgebreid werd opgenomen, van secundair belang was in een Veluws oorlogsboek. Het onderschrift van de foto kan geen fout worden genoemd. De foto is gemaakt op Dalfser grond, maar de personen komen uit een brede regio. Ommen was dankzij de namen Houtman, Bikker en Kamp Erika rond de eeuwwisseling bekender als centrum van verzet en oorlogsellende dan Dalfsen. Bovendien kreeg Noordman de foto van een huisarts in Ommen.
Bovenal vind ik het curieus dat twee van de interessantste oorlogsfoto’s van het Vechtdal voor het eerst (voor zover bij mij bekend) zijn gepubliceerd in Veluwse oorlogsboeken. Onbekend rond De Vecht, elders onvoldoende gewaardeerd. Waardoor ze betrekkelijk onzichtbaar bleven voor de WO2-geschiedschrijving.
In geschiedschrijving bestaan geen echte zekerheden, maar de principes van mijn analyses zijn overgenomen door het Niod, zie Conclusies bevestigd.