Bij de onthulling
De toespraak op het document in de kolom is van een verzetspartner. De Heer Rutgers, sprekend namens de illegale strijders. Een beperkte aanduiding, zelfs geen datum. Voor alsnog kon ik niets in andere documenten achterhalen. Ondanks het gebrek aan formele bevestiging uit andere bron heb ik geen grein twijfel aan de authenticiteit. Een beetje door het ouderwetse vervagende doorslagpapier.
De inspiratiebron
Bovenal doet de inhoud vol oprecht verdriet, aan razernij grenzende woede en verering, mij niet twijfelen. Een voorbereide toespraak, toch één en al spontaniteit. Die sneer naar 'de slappen onder u' past er helemaal bij. De toewijding van Ton wordt indringend beschreven. Altijd een pistool bij de hand, ook onder zijn kussen. Geregeld mee gedreigd, minstens één keer om een geallieerde piloot uit handen van landverraders te redden.
De motivatie van vader en zoon spettert er van af bij elke zin van hun bewonderaar. Er lijkt weinig aandacht voor de religieuze inspiratie, totdat Rutgers beschrijft hoe hij Ton biddend ‘betrapte’. Een twintiger, maar op zijn knieën voor het bed.
De toespraak is fotografisch gekopieerd en eigendom van neef Jaap Bons. ,,Gekregen van iemand die Ton heel goed heeft gekend’’, vertelde Jaap over de herkomst. Tientallen jaren geleden, meer kon hij over die persoon niet vertellen. De vage doorslagen maakte ik met veel contrastbewerkingen leesbaar en knipte ik in zes stukken. Ze zijn paginagroot oproepbaar (ten overvloede: muis op de afbeelding-handje-klik) en zo goed leesbaar, zelfs op tablet. Ik ga nog onderzoeken of ik er een pdf van kan maken.
De minieme (in mijn ogen) onzekerheid over de oorsprong van het document kan verleiden tot 'spitten in de tekst'. Dan tref je een mogelijke tegenstrijdigheid aan. Een discussie daarover wil ik voor zijn. De redding van een piloot bij Hardenberg met getrokken pistool wordt heftiger beschreven dan in de officiële geschiedschrijving (Coen Hilbrink, Pilotenhulp). Veel overeenkomsten, maar ook verschillen. Ik sluit niet uit dat sprake is van twee verschillende reddingen. Er is zoveel gebeurd dat nooit is opgeschreven.